Permacultuur is ontwikkeld/bekend gemaakt door de Australiërs David Holmgren en Bill Mollison. Zij zagen in dat de huidige landbouw zou leiden tot een enorme verschraling van landbouwgronden, erosie en het wegspoelen van vruchtbare aarde, wat momenteel wereldwijd voor grote problemen zorgt. Zij hebben gezocht naar een systeem dat werkt volgens de wetten van de natuur om te komen tot duurzame natuur en landbouw en waarbij natuur en landbouw geen aparte stukjes zijn, maar min of meer met elkaar worden geïntegreerd. Permacultuur is kort gezegd het ontwikkelen/ontwerpen van duurzame ecosystemen waarin de mens wel stuurt, maar meewerkt met de natuur in plaats van er tegenin te gaan.
Het doel is om altijd te werken naar een kringloopsysteem, waarbij geen of zo weinig mogelijk materiaal van buiten wordt aangevoerd en waar het ’afval’ binnen het systeem weer gerecycled wordt tot nieuwe voeding. Ook worden er geen bestrijdingsmiddelen (ook geen biologische), geen kunstmest en geen dierlijke mest van elders gebruikt. In de meeste gevallen gaat het om eetbare systemen waarbij de voedselproductie voorop staat, maar je kunt ook denken aan systemen voor houtproductie of waterzuivering. Bij het ontwerpen van een ecosysteem binnen de permacultuur wordt gewerkt volgens een aantal principes. Verder is permacultuur niet alleen een ontwerpsysteem voor natuurlijke ecosystemen maar zijn de ontwerppricipes ook toepasbaar op onze sociale en maatschappelijke systemen.
Alles wat je ontwerpt als systeem wordt getoetst aan de 3 ethische principes van de permacultuur.
(1) Zorg voor de aarde. Kijk bij alles wat je doet of wilt, of het geen belasting vormt voor het leven op aarde.
(2) Zorg voor de mens. Zorg voor het voortbestaan en het welzijn van de mens en de leefgemeenschappen.
(3) Eerlijk delen. Omdat de natuurlijke hulpbronnen op aarde eindig zijn, zullen we daar verantwoord mee om moeten gaan. Eerlijk delen met mensen, planten en dieren om onze planeet leefbaar te houden.
Ontwerpprincipes permacultuur
Verder kent de permacultuur 10 ontwerpprincipes welke worden toegepast bij het ontwerpen van een permacultuur project:
1. De juiste plaatsing van elementen
Bij het ontwerpen dient goed te worden gekeken naar de uiteindelijke omvang en hoogte van een boom, struik of element in verband met schaduwwerking, stand van de zon en de relatie met de andere elementen.
2. Elk element vervult meerdere functies
Alle elementen staan niet op zichzelf, maar dienen meerdere functies. Een boom staat er dus niet alleen voor zijn vrucht, maar de boom kan ook schaduw bieden aan schaduwminnende planten, of als klimrek dienen en uiteindelijk hout leveren.
3. Elke belangrijke functie wordt gedragen door vele elementen
Hierdoor is er minder schade als één van de functies uitvalt en blijft het systeem toch leveren/functioneren.
4. Efficiënte energieplanning
Bij de indeling wordt goed gekeken naar waaraan op welke plaats behoefte is, zodat er zo weinig mogelijk energie verloren gaat met gesleep van hier naar daar. Denk ook aan de waterhuishouding in het gebied.
5. De nadruk op biologische, duurzame bronnen
Bij de permacultuur worden geen bestrijdingsmiddelen (ook geen biologisch toegestane) en kunstmest gebruikt en wordt gestreefd naar 100% afbreekbaarheid van producten.
6. Energie recycling
Bij permacultuur systemen worden alleen de vruchten en producten afgevoerd/gebruikt en alles wat aan ’afval’ overblijft wordt ter plaatse gerecycled in het systeem.
7. Intensief systeem
Op een relatief klein stuk grond kunnen vele lagen planten gestapeld worden, zowel in hoogte als in tijd. Permacultuur kent 7 lagen en in principe ook nog 7 lagen aan waterplanten.
8. Het versnellen van opvolgen in evolutie
Doordat de natuurlijke ontwikkeling van een bosomgeving vele tientallen jaren in beslag neemt, worden er technieken toegepast om deze evolutie te versnellen.
9. Diversiteit
Er wordt gebruikgemaakt van plantengildes. Gemeenschappen van planten (vaak inheemse soorten) welke elkaar op een positieve manier bijstaan. Denk aan stikstofbinders, waardplanten of signaalplanten.
10. Het effect van randen en overgangen
Omdat de bosrand de meeste diversiteit in soorten kent, wordt er binnen de permacultuur gestreefd naar zoveel mogelijk (bos)randen in het ontwerp te creëren om van deze eigenschap gebruik te maken.
De 7 lagen in een voedselbos (bron: Landscape Foodscape)
Het ecosysteem van een voedselbos (bron: Landscape Foodscape)
Meer informatie over de principes van permacultuur is te vinden op de website van Permacultuur Nederland met veel links en een database van eetbare planten.
